مقاله پژوهشی
بهینه سازی استوار
محمدعلی موفق پور
چکیده
هدف: در مساله مسیریابی پارامترهایی وجود دارد که قطعی و معین نیستند و معمولا برای ساده‌سازی، بهترین برآوردی که از این پارامترها موجود است به‌عنوان داده قطعی استفاده می‌شود. در این رویکرد ممکن است در عمل، برخی از محدودیت‌ها نقض شده و جواب بهینه به‌دست‌آمده دیگر موجه نباشد.روش‌شناسی پژوهش: در این تحقیق، یک مدل برنامهریزی خطی عدد ...
بیشتر
هدف: در مساله مسیریابی پارامترهایی وجود دارد که قطعی و معین نیستند و معمولا برای ساده‌سازی، بهترین برآوردی که از این پارامترها موجود است به‌عنوان داده قطعی استفاده می‌شود. در این رویکرد ممکن است در عمل، برخی از محدودیت‌ها نقض شده و جواب بهینه به‌دست‌آمده دیگر موجه نباشد.روش‌شناسی پژوهش: در این تحقیق، یک مدل برنامهریزی خطی عدد صحیح مخلوط برای مسیریابی با در نظر گرفتن بار ترکیبی، با استفاده از وسایل نقلیه ناهمگن و عدم قطعیت در زمان سفر ارایه شده است. برای رسیدن به جواب‌های استوار، یک الگوریتم ابتکاری برای تولید سناریوهای حدی توسعه داده شده است. پس از همگرا شدن الگوریتم تولید سناریو، زیرمجموعه‌ای از جواب‌ها که در بین جواب همه سناریوهای مختلف مشترکا باقی‌مانده باشد به‌عنوان قسمت استوار جواب معرفی می‌شود.یافته‌ها: در این تحقیق در برخی قسمت‌ها کل یک تور استوار باقی مانده است و در برخی حالات نیز فقط سفر بین دو گره جزو جواب استوار مشاهده شد.اصالت/ارزش افزوده علمی: این اولین بار است که مفاهیم بهینه‌سازی استوار با استفاده از طرح تولید سناریوهای حدی پیاده‌سازی می‌شود. در هر تکرار از تولید سناریوهای حدی، متناقض‌ترین سناریو در برابر یک راه‌حل بهینه داده‌شده تولید می‌شود. مزیت اصلی این روش نسبت به سایر روشهای بهینه‌سازی استوار موجود، تاکید بر حفظ موجه بودن جواب بهینه در هنگام مواجهه با متنوع‌ترین مجموعه سناریوهای عدم قطعیت است درحالی‌که هم‌زمان تلاش می‌شود تا حجم محاسبات موردنیاز تا حد مطلوبی پایین نگه داشته شود.
مقاله پژوهشی
مدل‌سازی ریاضی/ تصادفی/ پویا/احتمالی/فازی
علیرضا حمیدیه؛ مریم بشارت
چکیده
هدف: چالش اصلی در حوادث بحرانی مانند زلزله کرمانشاه مکان‌یابی بهینه مراکز توزیع اقلام بشردوستانه است که بر تخصیص بسته‌های امدادی به مراکز تقاضا نقش موثری ایفا میکند. از این‌رو ایجاد تعادل بین پیچیدگی مساله عدم قطعیت با محدودیت‌های زمان‌بندی ارسال کمک‌ها و میزان منابع امری حیاتی است. در این راستا یک مدل مکان‌یابی تخصیص با درنظر ...
بیشتر
هدف: چالش اصلی در حوادث بحرانی مانند زلزله کرمانشاه مکان‌یابی بهینه مراکز توزیع اقلام بشردوستانه است که بر تخصیص بسته‌های امدادی به مراکز تقاضا نقش موثری ایفا میکند. از این‌رو ایجاد تعادل بین پیچیدگی مساله عدم قطعیت با محدودیت‌های زمان‌بندی ارسال کمک‌ها و میزان منابع امری حیاتی است. در این راستا یک مدل مکان‌یابی تخصیص با درنظر گرفتن پایایی مجموعه هاب‌های توزیع توسعه یافته است که با اختلالات پیش‌رو بعد از وقوع بحران نیز مقابله میکند. مدل پیشنهادی منطقه آسیب‌دیده را به چندلایه تقسیم کرده و هم‌زمان به ظرفیت ناوگان امدادی توجه کرده و ترکیبی از برنامهریزی فازی با محدودیت شانس و برنامهریزی استوار را برای مقابله با عدم قطعیت پارامتری ارایه می‌نماید.روش‌شناسی پژوهش: با ارزیابی دقیق مناطق حادثه‌خیز ایران، مدلی جامع از شبکه امدادی شامل هاب‌های توزیع استراتژیک و موقت همراه با طیف وسیعی از فاکتورها و پارامترهای موثر طراحی شد. سپس مدل‌سازی ریاضی با درنظر گرفتن پایایی هاب توزیع مساله بحران زلزله و امدادرسانی با توجه به توپوگرافی منطقه موردمطالعه توسعه یافت. در ادامه روش محدودیت اپسیلون جهت پوشش مساله بهینه‌سازی چندهدفه و تعیین راه‌حل‌های بهینه پارتو اعمال گردید و ترکیب ریاضی برنامهریزی امکانی-استوار جهت مواجه با عدم قطعیت به‌کار گرفته شد.یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که مدیریت توزیع امداد و توسعه سطوح استراتژیک و عملیاتی توزیع بر اساس طبقه‌بندی جغرافیایی منطقه آسیب‌دیده در شرایط بحرانی در کاهش هزینه‌های شبکه موثر است. سیاست پایایی به‌کار گرفته‌شده در مجموعه هاب توزیع قابلیت اطمینان شبکه توزیع امدادی را ارتقا داده است و درنهایت، نتایج خروجی مطالعه موردی کاربرد و اثربخشی مدل شبکه امداد گسترده را نشان می‌دهد.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: پژوهش حاضر، به‌عنوان یک سیستم پشتیبان تصمیم، امدادرسانی در مناطق کشور را در شرایط وقوع بحران تسهیل می‌نماید. پیش‌بینی مجموعه هاب توزیع پایا با رویکرد حمل‌ونقل ترکیبی متناسب با توپوگرافی منطقه اجرای بهینه عملیات کمک‌رسانی را تضمین میکند. هم‌چنین مدل توسعه‌یافته با اندکی تغییرات در مناطق در معرض حادثه کشور قابلیت عملیاتی دارد.
مقاله پژوهشی
بهینه سازی در علوم و مهندسی
زینب رشیدی؛ زهرا رشیدی
چکیده
هدف: مساله تخصیص فضای فیزیکی به نیازهای دانشگاهی یکی از مسایل بهینه‌سازی پیچیده است که مجموعه‌ای از نیازهای آموزشی و پژوهشی محدود را به مجموعه‌ای از منابع با رعایت مجموعه‌ای از محدودیت‌ها، توزیع میکند. با توجه به پیچیدگی این مساله، تکنیک‌های متعددی مبتنی بر روشهای ابتکاری پیشنهاد شده است. در این مقاله، یک مدل ریاضی از نوع ...
بیشتر
هدف: مساله تخصیص فضای فیزیکی به نیازهای دانشگاهی یکی از مسایل بهینه‌سازی پیچیده است که مجموعه‌ای از نیازهای آموزشی و پژوهشی محدود را به مجموعه‌ای از منابع با رعایت مجموعه‌ای از محدودیت‌ها، توزیع میکند. با توجه به پیچیدگی این مساله، تکنیک‌های متعددی مبتنی بر روشهای ابتکاری پیشنهاد شده است. در این مقاله، یک مدل ریاضی از نوع برنامهریزی اعداد صحیح برای فرموله کردن این مساله ارایه می‌شود.روش‌شناسی پژوهش: برای حل مدل از روش گرادیان کاهشی استفاده می‌شود و پارامترهای آن تنظیم می‌گردند. برای ارزیابی مدل و راه‌حل پیشنهادی، دادهها و امکانات یکی از دانشکده‌های نوپا در دانشگاه علامه طباطبایی در تهران، مورد آزمایش قرار می‌گیرد. تعداد 11 نیازمندی و 18 فضای فیزیکی قابل تخصیص در این دانشکده تعریف شده است، بنابراین تعداد 198 متغیر تصمیم‌گیری با دامنه ارزش‌های صفر و یک، در مدل وجود دارد. در ارزیابی، چندین سناریو ایجاد می‌شود و نتایج هر یک از سناریوها مورد مقایسه قرار می‌گیرد.یافته‌ها: مدل و راه‌حل ارایه شده، یک روش عمومی است و میتواند برای سایر دانشکده‌ها و دانشگاه‌هایی که با محدویت فضا مواجه می‌باشند، مورد استفاده قرار گیرد.اصالت/ارزش افزوده علمی: در این مقاله، یک مدل ریاضی برای فرموله کردن مساله تخصیص فضای فیزیکی که یکی از مسایل مهم تصمیم‌گیری برای سازمان‌ها و موسسه‌های آموزشی و پژوهشی است ارایه شد.
مقاله پژوهشی - کاربردی
تصمیم گیری براساس محاسبات نرم
حمزه امین طهماسبی؛ مهدی علیرضا
چکیده
هدف: تصمیم‌گیری جهت انتخاب سهام همواره یکی از دغدغه‌های سرمایه‌گذاران بوده است. هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر تصمیم‌گیری و رتبهبندی سهام موجود در سه صنعت فلزی، شیمیایی و دارویی بورس اوراق بهادار با توجه به اهمیت این صنایع است.روش‌شناسی پژوهش: نمونه آماری این پژوهش شامل سهام 84 شرکت موجود در این سه رشته صنعت می‌باشد ...
بیشتر
هدف: تصمیم‌گیری جهت انتخاب سهام همواره یکی از دغدغه‌های سرمایه‌گذاران بوده است. هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر تصمیم‌گیری و رتبهبندی سهام موجود در سه صنعت فلزی، شیمیایی و دارویی بورس اوراق بهادار با توجه به اهمیت این صنایع است.روش‌شناسی پژوهش: نمونه آماری این پژوهش شامل سهام 84 شرکت موجود در این سه رشته صنعت می‌باشد که بر اساس اطلاعات سال 1399 موردبررسی قرارگرفته‌اند. در ابتدا، با مرور پیشینه تحقیق، فاکتورهای رتبهبندی سهام استخراج گردید. برای غربال این فاکتورها از نظر خبرگان این حوزه استفاده شد و پس از غربالگری، فاکتورهای نهایی انتخاب شدند. وزن‌دهی و اولویتبندی این فاکتورها با استفاده از روش سوارا فازی صورت گرفت. با توجه به وزن فاکتورهای به‌دست آمده از روش سوارا فازی و استفاده از اطلاعات مالی شرکت‌ها، از روش کوکوسو جهت رتبهبندی سهام هدف استفاده شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد نسبت قیمت به درآمد، حاشیه سود عملیاتی و درصد بازده سرمایه مهم‌ترین فاکتورها ازنظر خبرگان هستند. هم‌چنین فسبزوار، فاسمین و وتوکا از گروه فلزی وپخش، دسبحا و دپارس از گروه دارویی و شوینده و شپدیس و شفن از گروه شیمیایی به‌ترتیب جایگاه اول تا سوم را کسب کردند.اصالت/ارزش افزوده علمی: در چهار سال اخیر کارهای مختلفی در این حوزه صورت گرفته، اما کارهای کم‌تری به عدم قطعیت در نظرات خبرگان توجه داشته‌اند. هم‌چنین، در خصوص سایر نوآوری‌های این مقاله می‌توان به این نکته اشاره کرد که بر روی سه صنعت فلزی، شیمیایی و دارویی با توجه به اهمیت این صنایع، به‌طور خاص، مطالعه و بررسی صورت نگرفته است. در رابطه با روش اولویتبندی فاکتورها و سهام نیز توجه کم‌تری به روشهای نوین تصمیم‌گیری و عدم قطعیت در نظرات خبرگان شده است، لذا با استفاده از روشهای نوین می‌توان اهمیت فاکتورها را با دقت بالاتری تعیین و بازده بهتری از سرمایه‌گذاری کسب نمود.
مقاله پژوهشی - کاربردی
برنامه ریزی استراتژیک
سجاد مرادی
چکیده
هدف: این مقاله به مطالعه مساله برنامهریزی پرورش ماهی در زنجیره‌های مختلف و مدیریت فروش در یک مزرعه پرورش ماهی در طول یک افق زمانی مشخص می‌پردازد و هدف آن تعیین بهینه زمان شروع و میزان تخم‌ریزی در زنجیره‌های مختلف، زمان صید و مدیریت سفارشات موجود در دوره‌های مختلف می‌باشد.روش‌شناسی پژوهش: در این مطالعه، یک فرمول‌بندی جدید در ...
بیشتر
هدف: این مقاله به مطالعه مساله برنامهریزی پرورش ماهی در زنجیره‌های مختلف و مدیریت فروش در یک مزرعه پرورش ماهی در طول یک افق زمانی مشخص می‌پردازد و هدف آن تعیین بهینه زمان شروع و میزان تخم‌ریزی در زنجیره‌های مختلف، زمان صید و مدیریت سفارشات موجود در دوره‌های مختلف می‌باشد.روش‌شناسی پژوهش: در این مطالعه، یک فرمول‌بندی جدید در قالب یک مدل برنامهریزی خطی عدد صحیح آمیخته ارایه شده است که میتواند جواب بهینه مساله را در مدت زمان کوتاهی پیدا کند. در مدل پیشنهادی جدید، برخی از مراحل میانی زنجیره پرورش ماهی که هیچ تاثیری بر تصمیمات کلیدی ندارند، نادیده گرفته می‌شوند و درنتیجه اندازه و پیچیدگی مدل پیشنهادی بدون نادیده گرفتن فرضیات حاکم بر مساله و از دست رفتن بهینگی جواب‌ها کاهش می‌یابد.یافته‌ها: پس از پیاده‌سازی مدل پیشنهادی، با استفاده از نمونه داده‌های مختلف، مشاهده می‌شود که اندازه مدل، تعداد متغیرها و زمان اجرای آن در مقایسه با مدل مشابه کم‌تر است و با وجود اضافه کردن فرضیات واقعی جدیدی به مساله، این مدل قادر است در زمان کوتاهی جواب مساله شامل حجم و زمان تخم‌ریزی در هر زنجیره پرورش، زمان صید و نیز پذیرش یا رد تقاضاهای عمده را در دوره‌های مختلف به‌صورت بهینه تعیین کند.اصالت/ارزش افزوده علمی: در این مطالعه برای مساله زمان‌بندی زنجیره‌های پرورش ماهی و مدیریت فروش که تاکنون مطالعات اندکی در این زمینه صورت گرفته است، یک مدل جدید برنامهریزی خطی عدد صحیح آمیخته ارایه شده است که در مقایسه با مدل موجود قبلی هم فرضیات واقعی بیشتری در آن لحاظ شده است و هم زمان اجرای کم‌تری دارد.
مقاله پژوهشی
مدل های بهینه سازی ریاضی
نجمه اسمعیل درجانی؛ احمد اسدزاده؛ محمدمهدی برقی اسکویی
چکیده
هدف: اغلب سیاست‌های مالیاتی مبتنی بر نحوه تصمیم‌گیری مالیات‌دهندگان بر اساس مدل‌های اقتصادی کلاسیک بنا نهاده شده است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد مدل‌های تصمیم‌گیری متعارف که فارغ از بنیان‌های روان‌شناسی-اجتماعی و تنها بر اساس مولفه‌‌های اقتصادی طراحی شدهاند، نمی‌تواند تحولات و نحوه دقیق عملکرد تصمیم‌گیران را تبیین کنند ...
بیشتر
هدف: اغلب سیاست‌های مالیاتی مبتنی بر نحوه تصمیم‌گیری مالیات‌دهندگان بر اساس مدل‌های اقتصادی کلاسیک بنا نهاده شده است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد مدل‌های تصمیم‌گیری متعارف که فارغ از بنیان‌های روان‌شناسی-اجتماعی و تنها بر اساس مولفه‌‌های اقتصادی طراحی شدهاند، نمی‌تواند تحولات و نحوه دقیق عملکرد تصمیم‌گیران را تبیین کنند امروزه ادبیات گسترده‌ای در خصوص رفتارهای مالیاتی مبتنی بر اقتصاد رفتاری شکل گرفته است. با توجه به این‌که موضوع پیشگیری از فرار مالیاتی توسط مودیان مالیاتی بسیار مهم و ضروری است، در این پژوهش با استفاده از ابزار مدل‌سازی ریاضی و سناریوسازی جهت محاسبه جرایم مالیاتی به مقایسه نظریه اقتصاد رفتاری و نظریه مطلوبیت انتظاری پرداخته شده است.روش‌شناسی پژوهش: در این پژوهش با استفاده از ابزار مدل‌سازی ریاضی و پرسشنامه جهت محاسبه جرایم مالیاتی به مقایسه نظریه اقتصاد رفتاری و نظریه مطلوبیت انتظاری پرداخته شده است.یافته‌ها: نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که میزان جرایم محاسبه‌شده در نظریه اقتصاد رفتاری با جرایم در دنیای واقعی نزدیک‌تر است؛ بنابراین، نتایج به‌دست‌آمده توجیه مناسبی برای انتخاب نظریه چشم‌انداز به‌جای نظریه مطلوبیت انتظاری است و با اضافه شدن پارامتر اخلاق مالیاتی میزان جریمه مالیاتی در هر دو تئوری کاهش می‌یابد.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: با توجه به این‌که اقتصاد سالم اقتصادی است که بیشتر بر پایه مالیات بنا نهاده شده و در آن سعی شده باشد که هزینه‌های دولت از طریق وصول مالیات تامین شود. برای دستیابی به این مهم بایستی سیستم مالیاتی کشور اصلاح شود.
مقاله پژوهشی
تصمیم گیری براساس شبکه عصبی/ یادگیری عمیق
امین اله ضرقامی؛ میثم دعائی؛ آبتین بوستانی
چکیده
هدف: اخراج شرکت‌ها با وجود اهمیت در مسایل اقتصادی و اجتماعی جامعه، کم‌تر در ادبیات مالی موردتوجه قرار گرفته است. این موضوع از آن جهت دارای اهمیت است که برای هر کشور، یکی از معیارهای سنجش اقتصادی، حجم بازار سرمایه می‌باشد؛ بنابراین اخراج شرکت‌ها نه‌تنها باعث از بین رفتن اعتبار شرکت، قیمت سهام و بازار فروش سهام آن شرکت ...
بیشتر
هدف: اخراج شرکت‌ها با وجود اهمیت در مسایل اقتصادی و اجتماعی جامعه، کم‌تر در ادبیات مالی موردتوجه قرار گرفته است. این موضوع از آن جهت دارای اهمیت است که برای هر کشور، یکی از معیارهای سنجش اقتصادی، حجم بازار سرمایه می‌باشد؛ بنابراین اخراج شرکت‌ها نه‌تنها باعث از بین رفتن اعتبار شرکت، قیمت سهام و بازار فروش سهام آن شرکت می‌شود بلکه بر رشد بازار و اقتصاد هر کشور نیز موثر است. پژوهش حاضر به دنبال بررسی صورت‌های مالی و گزارش حسابرسی شرکت‌های فعال و مقایسه آن با شرکت‌های لغوپذیرششده می‌باشد تا به کمک فنون مدل‌سازی هوش مصنوعی، مدلی را برای پیش‌بینی شرکت‌های لغوپذیرششده در بورس اوراق بهادار تهران طراحی نماید.روش‌شناسی پژوهش: در این پژوهش که روی شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران انجام پذیرفته است، داده‌های مربوط به سه سال قبل از اخراج 73 شرکت حذف‌شده از بورس از سال 1382 تا سال 1397 در گروه اول و داده‌های 148 شرکت فعال که به‌صورت مستمر در بورس حضور داشتند در گروه دوم و با روش حذفی سیستماتیک انتخاب گردیدند. سپس با تکنیک‌های داده‌کاوی که از کارآمدترین و به‌روزترین مدل‌های هوش مصنوعی هستند و به کمک طبقه‌بندهای شبکه عصبی پرسپترون چندلایه، درخت تصمیم، و طبقه‌بند نظریه بیز به پیش‌بینی شرکت‌های لغوپذیرششده از بورس پرداخته شده است.یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد بهترین عملکرد را طبقه‌بند بیز داشته است و شبکه عصبی پرسپترون چندلایه در جایگاه دوم و طبقه‌بند درخت تصمیم در جایگاه سوم قرار گرفته است.اصالت/ارزش افزوده علمی: پژوهش‌های کمی در حوزه پیش‌بینی اخراج شرکت‌ها از بازار سرمایه در ایران شده است. این پژوهش با پر کردن این گپ، به پژوهشگران پیشنهاد داده است با استفاده از سایر طبقهبندها، ترکیب کردن چندین طبقه‌بند با یکدیگر به‌منظور پوشش بهتر خطاهای هر یک، ترکیب کردن طبقهبندها با یکدیگر و وزن‌دهی به روشی که دقت بالاتری داشته باشد، اضافه کردن سایر متغیرهای تاثیرگذار در اخراج شرکت‌ها از جمله ساختار مالکیت و ترکیب سهام‌داران میتواند نتایج دیگری به دست آید.
مقاله پژوهشی
تجزیه و تحلیل و مدل‌سازی مدیریت زنجیره تامین
حمید صفاری؛ مرتضی عباسی؛ جعفر قیدرخلجانی
چکیده
هدف: این تحقیق یک مدل ریاضی چندهدفه استوار، با در نظر‌گرفتن هم زمان هزینه و ریسک‌های مربوط به محیط‌زیست (مصرف آب و آلودگی محیط‌زیست)، اجتماع (شرایط کاری و سلامت کارکنان)، ریسک‌های عملیاتی (تغییر نرخ تقاضا و نرخ برگشت محصولات) و نیز ریسک اختلال (حوادث و بیماری‌ها مانند کرونا) در زنجیره‌تامین و استفاده از همکاری افقی برای مقابله ...
بیشتر
هدف: این تحقیق یک مدل ریاضی چندهدفه استوار، با در نظر‌گرفتن هم زمان هزینه و ریسک‌های مربوط به محیط‌زیست (مصرف آب و آلودگی محیط‌زیست)، اجتماع (شرایط کاری و سلامت کارکنان)، ریسک‌های عملیاتی (تغییر نرخ تقاضا و نرخ برگشت محصولات) و نیز ریسک اختلال (حوادث و بیماری‌ها مانند کرونا) در زنجیره‌تامین و استفاده از همکاری افقی برای مقابله با آن ارایه میکند.روش‌شناسی پژوهش: در این تحقیق از مدل‌سازی برنامهریزی خطی عدد صحیح آمیخته و تکنیک‌های بهینه‌سازی استوار برای طراحی شبکه زنجیره‌تامین حلقه بسته استفاده شده و یک روش چندهدفه برای حل مساله و ایجاد فضاهای پارتویی توسعه داده شده است.یافته‌ها: نتایج محاسبات نشان‌دهنده میزان اثرگذاری احتمال خرابی بر میزان ظرفیت تسهیلات و نیز هزینه کل شبکه و میزان همکاری بین اعضای زنجیره‌تامین برای مقابله با ریسک، می‌باشد. هم‌چنین میزان هزینه موردنیاز برای تخصیص به تسهیلات قابل‌اطمینان و نامطمئن و نیز ایجاد فضای پارتویی مناسب برای تصمیم‌گیری در خصوص انتخاب بهینه تسهیلات، ظرفیت و جریان بین آن‌ها و تکنولوژی تولید آهن و فولاد، با توجه به شاخص‌های پایداری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی، از دیگر یافته‌های تحقیق می‌باشد.اصالت/ارزش افزوده علمی: در این مطالعه برای نخستین بار طراحی شبکه استوار، پایدار و تاب‌آور آهن و فولاد تحت ریسک‌های مختلف و به‌صورت هم‌زمان موردمطالعه قرار گرفته است. از همکاری افقی به‌عنوان رویکردی جدید برای مقابله با ریسک بهره گرفته شده است و روش حلی برای مسایل چندهدفه توسعه یافته که با استفاده از نتایج این مطالعه تصمیم‌گیرنده با در نظرگیری میزان مطلوبیت برای هر یک از اهداف، میتواند تصمیمات آگاهانه‌ای در خصوص زنجیره‌تامین تحت شرایط ریسک داشته باشد.
مقاله پژوهشی - کاربردی
تصمیم‌گیری چند شاخصه
مریم موسوی نقلی؛ محمدتقی رضوان
چکیده
هدف: آینده‌پژوهی صنعت آلومینیوم به‌عنوان یک صنعت استراتژیک و یکی از محورهای توسعه پایدار موردتوجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان کشور است تا شناختی از آینده در قالب عناصر قابل پیش‌بینی فراهم شود. هدف این مقاله، شناسایی و تحلیل سناریوهای پیش‌روی صنعت آلومینیوم و درنهایت، تحلیل بازار آن، برای ترسیم چشم‌اندازی صحیح از آینده و انتخاب ...
بیشتر
هدف: آینده‌پژوهی صنعت آلومینیوم به‌عنوان یک صنعت استراتژیک و یکی از محورهای توسعه پایدار موردتوجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان کشور است تا شناختی از آینده در قالب عناصر قابل پیش‌بینی فراهم شود. هدف این مقاله، شناسایی و تحلیل سناریوهای پیش‌روی صنعت آلومینیوم و درنهایت، تحلیل بازار آن، برای ترسیم چشم‌اندازی صحیح از آینده و انتخاب استراتژی مناسب در این صنعت است.روش‌شناسی پژوهش: این مقاله، پس از شناسایی متغیرهای کلیدی تاثیرگذار بر توسعه صنعت آلومینیوم از طریق مصاحبه با خبرگان و متخصصان و تعیین احتمال وقوع آن متغیرها با پرسشنامه تکمیل‌شده توسط خبرگان، سناریوهای مشخصی تدوین می‌شود. اثرات متقابل متغیرها با استفاده روش دیمتل فازی تعیین خواهد شد و ماتریس حاصل از دیمتل، تشکیل‌دهنده بخشی از سوپر ماتریس فرآیند تحلیل شبکه‌ای خواهد بود. برای تحلیل بازار صنعت آلومینیوم از نظریه بازی در دو قالب درنظر گرفتن رقابت بین بازیگران و درنظر گرفتن امکان همکاری و ائتلاف بین بازیگران استفاده خواهد شد تا بتوان نقاط تعادلی در بین حالت‌های موجود از گزینه‌های استراتژیک بازیگران و سناریوهای این صنعت را جستجو کرد.یافته‌ها: نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که امکان وقوع «افزایش تورم»، بیش‌ترین احتمال و «افزایش سرمایه‌گذاری در کشور»، کم‌ترین احتمال متغیر را دارد و «رفع تحریم‌ها» تاثیرگذارترین متغیر و «تولید و صادرات» تاثیرپذیرترین متغیر محسوب می‌شود. پنج سناریو به‌صورت «سناریوی دشوار ایران در فضای معمول جهانی»، «سناریوی فاجعه ایران در فضای معمول جهانی، «سناریوی فاجعه برای ایران در فضای سخت جهانی»، «سناریوی ایران در حال پیشرفت در فضای معمول جهانی» و «سناریوی فضای مطلوب ایران در فضای سخت جهانی» رتبهبندی شدند. سه بازیگر اصلی یعنی سیاست‌گذار، اسملتر و پایین‌دست شناسایی و ۱۳ گزینه استراتژیک در قالب سرمایه‌گذاری، قیمت‌گذاری، صادرات، نرخ انرژی در جهات و شکل‌های مختلف استخراج شدند. ترجیحات بازیگران در سناریوهای مختلف بر اساس 12 حالت تبیین و برای هریک از سناریوها بر اساس نقاط تعادلی مختلف، حالت‌های منتخب استخراج می‌شوند.اصالت/ارزش افزوده علمی: آینده‌پژوهی زمینه اصلی این مقاله بوده است که با تحلیل صنعت آلومینیوم و فعالیت بازیگران اصلی فعال در این صنعت، تصویری از آینده این صنعت شامل کل زنجیره ارزش در یک افق پنج‌ساله را ترسیم میکند.
مقاله پژوهشی - کاربردی
تصمیم‌گیری چند شاخصه
سید فخرالدین فخرحسینی؛ میثم کاویانی
چکیده
هدف: هدف اصلی این پژوهش اولویتبندی روشهای بهبود مدیریت دارایی بدهی در شعب بانک سپه شهر تهران است.روش‌شناسی پژوهش: ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه بوده و نمونه آماری را 146 نفر از مدیران و کارشناسان بانک سپه شهر تهران تشکیل میدهند که با استفاده از روش نمونه‌‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدهاند. در این مطالعه، با استفاده از ...
بیشتر
هدف: هدف اصلی این پژوهش اولویتبندی روشهای بهبود مدیریت دارایی بدهی در شعب بانک سپه شهر تهران است.روش‌شناسی پژوهش: ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه بوده و نمونه آماری را 146 نفر از مدیران و کارشناسان بانک سپه شهر تهران تشکیل میدهند که با استفاده از روش نمونه‌‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدهاند. در این مطالعه، با استفاده از رویکرد تصمیم‌گیری چندمعیاره به رتبهبندی اهداف کلان دارایی و بدهی در بانک سپه پرداخته شده است.یافته‌ها: بر اساس نتایج بین معیارهای اصلی اهداف کلان مدیریت دارایی و بدهی، "مدیریت ریسک نرخ بهره" با وزن 83/3، در اولویت اول، پس‌ازآن "نگهداری میزان کافی سرمایه" با وزن 67/3 در رتبه دوم و سپس "مدیریت ریسک نقدینگی" با وزن 41/3 در اولویت سوم قرار دارد و سپس بر اساس نتایج آزمون فریدمن، بین میزان دستیابی به هرکدام از اهداف کلان دارایی و بدهی در بانک سپه شهر تهران تفاوت وجود دارد.اصالت/ارزش افزوده علمی: این پژوهش با جمعآوری داده‌های ترکیبی (دلفی (کیفی) و پیمایشی (کمی)) و با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره، اهداف کلان در مدیریت دارایی و بدهی را در بانک سپه را رتبهبندی میکند. علاوه بر این، نتایج میتواند در فرآیند برنامهریزی بانک‌‌ها و موسسات مالی مورد استفاده قرار گیرد.
مقاله پژوهشی - کاربردی
تصمیم‌گیری چند شاخصه
مهدی سلطانی فر؛ سید محمد زرگر؛ مریم سادات امان
چکیده
هدف: هدف از این پژوهش ارایه نسخه ترکیبی و بهبودیافته از یکی از روشهای تصمیم‌گیری چند شاخصه است که به دلیل تعامل سازنده با تصمیم‌گیرنده ابزار مفیدتری برای پشتیبانی تصمیم است.روش‌شناسی پژوهش: برای این منظور از یک مساله برنامهریزی خطی با قیود کنترل وزن و توابع شدت تشخیص برای ارایه روش بهبودیافته WASPAS استفاده شد و این امکان ...
بیشتر
هدف: هدف از این پژوهش ارایه نسخه ترکیبی و بهبودیافته از یکی از روشهای تصمیم‌گیری چند شاخصه است که به دلیل تعامل سازنده با تصمیم‌گیرنده ابزار مفیدتری برای پشتیبانی تصمیم است.روش‌شناسی پژوهش: برای این منظور از یک مساله برنامهریزی خطی با قیود کنترل وزن و توابع شدت تشخیص برای ارایه روش بهبودیافته WASPAS استفاده شد و این امکان فراهم گردید تا در زمانی که وزن صریحی برای شاخصها از تصمیم‌گیرنده اخذ نشده و صرفا اولویت شاخصها مشخص است بتوان گزینهها را رتبهبندی کرد.یافته‌ها: نتایج حاصل از مقایسه استفاده روش پیشنهادی و روش WASPAS نشان داد این روش از قابلیت خوبی برای استفاده در مسایل تصمیم‌گیری چندمعیاره برخوردار است و در این مساله خاص نتایج استفاده از این روش مشخص کرد در شرایط همه‌گیری کووید-19 سبک رهبری حمایتی بالاترین رتبه را در بین سبکهای رهبری به خود اختصاص داد و پس از آن به ترتیب سبک تبادلی، مشارکتی، تحولآفرین و آمرانه قرار گرفت.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: در این پژوهش روش بهبودیافته WASPAS برای تعیین اولویت و وزن معیارها در حل مسایل MADM ارایه و برای تعیین سبک رهبری سازمان در همه‌گیری کووید-19 به‌کار گرفته شد.
مقاله پژوهشی - کاربردی
تحلیل پوششی داده ها
سیده‌معصومه میرصادق‌پورذوقی؛ مسعود صانعی؛ قاسم توحیدی؛ شکوفه بنی هاشمی؛ نویده مدرسی
چکیده
هدف: بهینه‌سازی سبدمالی شامل انتخاب دارایی‌هایی با بیش‌ترین بازده و کم‌ترین ریسک است؛ بنابراین، ارزیابی عملکرد دارایی‌ها یک راه‌حل مفید در انتخاب دارایی‌ها و تشکیل سبد پرسود می‌باشد. برای این‌منظور، از روش ناپارامتریک تحلیل پوششی دادهها DEA که ابزارمناسبی برای سنجش عملکرد است، استفاده می‌گردد. با توجه به این‌که توزیع بازده‌ها ...
بیشتر
هدف: بهینه‌سازی سبدمالی شامل انتخاب دارایی‌هایی با بیش‌ترین بازده و کم‌ترین ریسک است؛ بنابراین، ارزیابی عملکرد دارایی‌ها یک راه‌حل مفید در انتخاب دارایی‌ها و تشکیل سبد پرسود می‌باشد. برای این‌منظور، از روش ناپارامتریک تحلیل پوششی دادهها DEA که ابزارمناسبی برای سنجش عملکرد است، استفاده می‌گردد. با توجه به این‌که توزیع بازده‌ها نرمال نیست و دارای چولگی، کشیدگی و دم‌های سنگین می‌باشد که به‌طور قطع روی عملکرد دارایی‌ها تاثیر می‌گذارند، ناگزیریم برای ارزیابی عملکرد دارایی‌ها مشخصه‌های توزیع بازده‌ها را در نظر بگیریم. درمدل پیشنهادی از فرآیند تصادفی واریانس گاما به‌عنوان فرآیند بازده دارایی استفاده می‌کنیم، زیرا این فرآیند میتواند چولگی و کشیدگی بازده‌ها را پوشش دهد. درنتیجه، سبدی با انتخاب دارایی‌هایی که ارزیابی آن‌ها واقع‌بینانه‌تر است می‌سازیم.روش‌شناسی پژوهش: در مدل ارایه‌شده، سنجه ریسک ارزش در معرض خطر شرطی تنها ورودی مدل و میانگین بازده‌ها و معیار شارپ به‌عنوان خروجی‌های مدل هستند. به‌دلیل آن‌که خروجی‌ها می‌توانند مقادیر منفی نیز اختیار کنند، مدل پیشنهادشده، از مدل داده منفی VRM در ماهیت خروجی الهام گرفته شده است. با توجه به آن‌که بازده‌های دارایی‌ها از توزیع واریانس گاما تبعیت می‌کنند، پارامترهای آن را از روش گشتاورها برآورد کرده و سپس فاکتورهای فرآیند به کمک روش مونت‌کارلو شبیه‌سازی می‌گردند. در انتها، سناریوهای بازده‌ها به دست می‌آیند و از آن‌ها در مدل معرفی‌شده استفاده نموده و به ارزیابی عملکرد دارایی‌ها می‌پردازیم.یافته‌ها: درستی مدل ارایه‌شده برای ارزیابی کارایی نسبی روی 7 شرکت از صنایع مختلف در بازار بورس ایران بررسی شد. نتایج حاصل از مدل معرفی‌شده نشان میدهند که با در نظر‌گرفتن مشخصه‌های توزیع بازده‌ها، مقادیر ورودی و خروجی‌های مدل واقعی‌تر تخمین زده می‌شوند و می‌توان نتایج مطمئن‌تری به‌دست آورد و درنتیجه می‌توان یک سبدمالی پر سود تشکیل داد.اصالت/ارزش افزوده علمی: ارزیابی عملکرد دارایی‌ها با در نظر‌گرفتن مشخصه‌های توزیع بازده‌ها منجر به نتایج نزدیک به واقعیت می‌گردد.
مقاله پژوهشی - کاربردی
تحلیل پوششی داده ها
حسین عزیزی
چکیده
هدف: فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی یک روش تصمیم‌گیری چندمعیاره است که در عرصه‌های مختلفی به‌صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. به دست آوردن اولویت‌های معیارها یا گزینه‌های تصمیم از ماتریس‌های مقایسه زوجی در AHP به‌صورت گسترده‌ای مورد مطالعه قرار گرفته است. این مقاله رویکرد «DEA با مرز دوگانه» را برای تعیین اولویت در ...
بیشتر
هدف: فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی یک روش تصمیم‌گیری چندمعیاره است که در عرصه‌های مختلفی به‌صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. به دست آوردن اولویت‌های معیارها یا گزینه‌های تصمیم از ماتریس‌های مقایسه زوجی در AHP به‌صورت گسترده‌ای مورد مطالعه قرار گرفته است. این مقاله رویکرد «DEA با مرز دوگانه» را برای تعیین اولویت در AHP پیشنهاد میکند. در این رویکرد جدید، از دو مدل DEA خوش‌بینانه و بد‌بینانه برای به دست آوردن بهترین اولویت‌های محلی از یک ماتریس مقایسه زوجی، صرف نظر از این‌که کاملا سازگار باشد یا نباشد، استفاده می‌شود.روش‌شناسی پژوهش: یکی از روشهای تعیین اولویت، تحلیل پوششی دادهها است که در ترکیب با AHP، روش DEAHP را برای به دست آوردن و تجمیع وزن‌ها در AHP ایجاد میکند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که روش DEAHP برای به دست آوردن و تجمیع وزن‌ها در AHP، معیوب است و گاه برای ماتریس‌های مقایسه زوجی ناسازگار، بردارهای اولویت مخالف با شهود ایجاد میکند که موجب محدودیت کاربرد آن می‌شود. در این مقاله، یک رویکرد مبتنی بر «DEA با مرز دوگانه» را برای غلبه بر مشکلات DEAHP ارایه می‌کنیم.یافته‌ها: به خاطر نیاز به توسعه نظریه DEAHP و روشهای آن و هم کاربردهای واقعی آن، مدل DEAHP بد‌بینانه جدیدی را پیشنهاد کردیم که یک معیار یا گزینه تصمیم را از دیدگاه بد‌بینانه ارزیابی میکند. سپس با استفاده از یک شاخص، وزن‌های به دست آمده از دیدگاه‌های خوش‌بینانه و بد‌بینانه را تلفیق کردیم تا یک ارزیابی کلی از معیارها یا گزینه‌های تصمیم به دست آید. چند مثال عددی، ازجمله یک کاربرد واقعی از AHP برای انتخاب یک تیم نوآوری برای یک دانشگاه ارایه شدند، نتایج نشان‌دهنده مزایای رویکرد پیشنهادی و کاربردهای بالقوه آن می‌باشند.اصالت/ارزش افزوده علمی: رویکرد DEA با مرز دوگانه برای ماتریس‌های مقایسه زوجی کاملا سازگار وزن‌های حقیقی تولید میکند و برای ماتریس‌های مقایسه زوجی ناسازگار، بهترین اولویت‌های محلی را ایجاد میکند که منطقی و متناسب با قضاوت‌های ذهنی تصمیم گیرندگان هستند.
مقاله پژوهشی
تحلیل پوششی داده ها
اعظم پورحبیب یکتا؛ مهناز مقبولی
چکیده
هدف: تحلیل پوششی دادهها تکنیکی برای تحلیل عملکرد و سنجش میزان کارایی نسبی واحدهای تصمیم‌گیرنده با استفاده از برنامهریزی خطی می‌باشد. در اکثر موارد، مدل‌های DEA واحدهای ناکارا را با استفاده از نقاط مرجع روی مرز مجموعه امکان تولیدی که کارایی پاراتو نیستند، ارزیابی می‌کنند؛ بنابراین، این مدل‌ها معمولا وزن‌های صفر را برای ...
بیشتر
هدف: تحلیل پوششی دادهها تکنیکی برای تحلیل عملکرد و سنجش میزان کارایی نسبی واحدهای تصمیم‌گیرنده با استفاده از برنامهریزی خطی می‌باشد. در اکثر موارد، مدل‌های DEA واحدهای ناکارا را با استفاده از نقاط مرجع روی مرز مجموعه امکان تولیدی که کارایی پاراتو نیستند، ارزیابی می‌کنند؛ بنابراین، این مدل‌ها معمولا وزن‌های صفر را برای مضرب‌ها بهینه ارایه میدهند، درنتیجه، نمرات کارایی به‌دست‌آمده از این واحدها، تمام منابع ناکارایی را توجیه نمی‌کند. هدف ما در این مقاله ارایه مدلی است که وزن‌های غیرصفر را تولید کنند.روش‌شناسی پژوهش: مساله وزن‌های غیرواقعی اساسا با روشهای محدودیت وزنی حل شده است. محدودیت وزنی در مدل‌های DEA از دیدگاه‌های مختلف موردمطالعه قرار می‌گیرد. برخی از نویسندگان عمدتا از مدل‌های نسبت مخروطی یا مدل‌های ناحیه اطمینان استفاده کرده‌اند که محدودیت‌هایی را بر وزن‌ها اعمال می‌کنند. چنین محدودیت‌هایی نیاز به اطلاعات یا قضاوت‌های کارشناسان دارند. در نبود هرگونه اطلاعات از متخصصان یا اطلاعات هزینه/قیمت برای تعیین کران‌های وزن، مجبور هستیم تا از یک معیار فرعی برای انتخاب وزن، میان وزن‌های بهینه دگرین استفاده کنیم. در مدل پیشنهادی برای رسیدن به اهداف خود بر روی وزن‌های مدل، محدودیت اعمال می‌کنیم به‌طوری‌که نیاز به اطلاعات اولیه ندارد. این مدل وزن‌های مثبت تولید میکند و درعین‌حال از تجانس شدید بین وزن‌ها جلوگیری میکند.یافته‌ها: در این مقاله یک روش یک‌مرحله‌ای بر پایه مدل BBC و با اعمال محدودیت وزنی، برای ارزیابی عملکرد کارایی نسبی واحدهای تصمیم‌گیرنده ارایه شده است که وزن‌های غیرصفر را تضمین میکند و از تشابه وزن‌ها جلوگیری میکند. به‌علاوه نشدنی بودن مدل رخ نمی‌دهد. مدل پیشنهادی، نیاز به هیچ‌گونه اطلاعات اولیه روی وزن‌ها درطبقه‌بندی واحدها ندارد و این موضوع پیچیدگی مساله را کاهش می‌دهد.اصالت/ارزش افزوده علمی: برای تاکید بر قوت روش پیشنهادی، مدل معرفی‌شده بر روی دو مثال پیاده‌سازی شده و با نتایج حاصل از مدل‌های استاندارد BCC، رامون و همکاران [1] مقایسه می‌گردد. نتایج حاصل حاکی از عملکرد بهتر مدل پیشنهادی است.
مقاله پژوهشی
تحلیل پوششی داده ها
زینب توسلی؛ محسن رستمی مال خلیفه؛ فرهاد حسین زاده لطفی؛ توفیق الله ویرانلو
چکیده
هدف: این مقاله به تشخیص نوع بازده به مقیاس یک واحد تصمیم‌گیرنده با شرط وجود ورودی یا خروجی صحیح مقدار پرداخته است.روش‌شناسی پژوهش: این مقاله به معرفی مدل‌های شعاعی برای تعیین مقدار و نوع بازده به مقیاس در چهار حالت: تک‌ورودی صحیح‌مقدار – تک‌خروجی حقیقی‌مقدار(حالت اول)، ورودی‌ها ترکیبی – همه خروجی‌ها حقیقی‌مقدار ...
بیشتر
هدف: این مقاله به تشخیص نوع بازده به مقیاس یک واحد تصمیم‌گیرنده با شرط وجود ورودی یا خروجی صحیح مقدار پرداخته است.روش‌شناسی پژوهش: این مقاله به معرفی مدل‌های شعاعی برای تعیین مقدار و نوع بازده به مقیاس در چهار حالت: تک‌ورودی صحیح‌مقدار – تک‌خروجی حقیقی‌مقدار(حالت اول)، ورودی‌ها ترکیبی – همه خروجی‌ها حقیقی‌مقدار (حالت دوم)، همه ورودی‌ها صحیح‌مقدار – همه خروجی‌ها حقیقی‌مقدار (حالت سوم) و همه ورودی‌ها صحیح‌مقدار– همه خروجی‌ها صحیح‌مقدار (حالت چهارم) پرداخت‌هاست. در حالت چهارم ماهیت خروجی نیز بررسی شده است. در هر حالت مقدار بازده به مقیاس چپ و بازده به مقیاس راست تعیین و با توجه به آن نوع بازده به مقیاس مشخص شده است. در انتها با 3 مثال در دو حالت تک‌ورودی صحیح‌مقدار- تک‌خروجی حقیقی‌مقدار و تک‌ورودی صحیح‌مقدار- تک‌خروجی صحیح‌مقدار به مقایسه روش جدید و روشهای قبلی با استفاده از نرم‌افزار GAMS پرداخته و نتیجه‌گیری شده است.یافته‌ها: نوع بازده به مقیاس در حالتی که ورودی یا خروجی صحیح‌مقدار وجود دارد، متفاوت با حالتی است که ورودی و خروجی را حقیقی‌مقدار فرض می‌کنند.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: در این مقاله به تعیین مقدار و نوع بازده به مقیاس برای داده‌های صحیح توجه شده است. به این منظور بازده به مقیاس در چهار حالت به کمک مدل‌های شعاعی در ماهیت ورودی مدل‌سازی گردیده و در حالت چهارم (همه ورودی‌ها صحیح‌مقدار – همه خروجی‌ها صحیح‌مقدار) مدل‌سازی در ماهیت خروجی نیز موردبررسی قرار گرفته است. وجود تفاوت در نتایج حاصل از مدل پیشنهادی و مدل کلاسیک با مثال با داده فرضی و مثال با داده واقعی نشان داده شده است.
