نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نجمه اسمعیل درجانی ¹
• احمد اسدزاده ²
• محمدمهدی برقی اسکویی ³

¹ گروه اقتصاد، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

² دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه تبریز

³ دانشیارگروه اقتصاد، دانشگاه تبریز

چکیده

هدف: اغلب سیاست‌های مالیاتی مبتنی بر نحوه تصمیم‌گیری مالیات‌دهندگان براساس مدل‌های اقتصادی کلاسیک بنا نهاده شده است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد مدل‌های تصمیم‌گیری متعارف که فارغ از بنیان‌های روان‌شناسی- اجتماعی و تنها براساس مولفه‌‌های اقتصادی طراحی شده‌اند، نمی‌تواند تحولات و نحوه دقیق عملکرد تصمیم‌گیران را تبیین کنند امروزه ادبیات گسترده‌ای درخصوص رفتارهای مالیاتی مبتنی بر اقتصاد رفتاری شکل گرفته است. با توجه به اینکه موضوع پیشگیری از فرار مالیاتی توسط مودیان مالیاتی بسیار مهم و ضروری است، در این پژوهش با استفاده از ابزار مدل سازی ریاضی و سناریوسازی به مقایسه جرایم مالیاتی در نظریه اقتصاد رفتاری و نظریه مطلوبیت انتظاری پرداخته شده است.

روش‌شناسی پژوهش: برای انجام شبیه سازی و بررسی سناریوهای مختلف نیاز به محاسبه مقادیر لازم برای دو بخش اخلاق مالیاتی بیرونی و اخلاق مالیاتی درونی است که با نظرسنجی و با استفاده از پرسشنامه، به محاسبه این دو پارامتر پرداخته شده است. مورد بررسی در این پژوهش کل اصناف استان تهران درنظر گرفته شده است که با توجه به در دسترس نبودن تمامی اصناف، با استفاده از جدول مورگان و خطای 5 درصد، تعداد 455نمونه انتخاب شده است.

یافته‎ها: نتایج بدست آمده حاکی از آن است که میزان جرایم محاسبه شده در نظریه اقتصاد رفتاری با جرایم در دنیای واقعی نزدیک تر است. بنابراین نتایج به دست آمده توجیه مناسبی برای انتخاب نظریه چشم انداز به جای نظریه مطلوبیت انتظاری است و با اضافه شدن پارامتر اخلاق مالیاتی میزان جریمه مالیاتی در هر دوتئوری کاهش می یابد.

اصالت/ارزش افزوده علمی: با توجه به اینکه اقتصاد سالم اقتصادی است که بیشتر بر پایه مالیات بنا نهاده شده و در آن سعی شده باشد که هزینه های دولت از طریق وصول مالیات تامین شود. برای دستیابی به این مهم بایستی سیستم مالیاتی کشور اصلاح شود.

کلیدواژه‌ها

• اقتصاد رفتاری
• فرار مالیاتی
• اخلاق مالیاتی

موضوعات

• مدل های بهینه سازی ریاضی

عنوان مقاله [English]

Investigating Behavioral Economics in Tax Evasion Decision Making Phenomenon: A Tax Crime Scenario Approach

نویسندگان [English]

• Najme esmaeil Darjani ¹
• ahmad assadzadeh ²
• mohamad mehdi barghi oskoei ³

¹ Department of Economic, Tabriz University, Tabriz, Iran.

² Associate Professor, Department of Economics, University of Tabriz

³ Associate Professor, Department of Economics, University of Tabriz

چکیده [English]

Purpose: Most of the tax policies are based on the way taxpayers make decisions according to classical economic models. However, studies show that the conventional decision-making models, which are designed without the social-psychology foundations and only based on economic components, cannot express the developments and the exact way of decision-makers' performance. Today, a wide range of literature has been formed about tax behaviors based on behavioral economics. Due to the fact that the issue of tax evasion prevention by taxpayers is very significant and necessary, in this research, tax crimes have been compared in behavioral economics theory and expected utility theory by use of mathematical modeling and scenario building.

Methodology: In order to carry out simulations and investigate different scenarios, it is essential to calculate the necessary values for the two parts of external tax ethics and internal tax ethics, which have been calculated through surveys and using questionnaires. In this research, all guilds of Tehran province are considered, and due to the unavailability of all guilds, 455 samples have been selected using Morgan table and considering 5% error.

Findings: The obtained results indicate that the amount of crimes calculated in the theory of behavioral economics is closer to the crimes in the real world. Therefore, the obtained results are a good justification for choosing the perspective theory instead of the expected utility theory, and with the addition of the tax ethics parameter, the amount of tax penalty is reduced in both theories.

Originality/Value: Considering that a healthy economy is an economy that is mostly based on taxes and in which government expenses are financed through tax collection, the country's tax system should be reformed to achieve this goal.

کلیدواژه‌ها [English]

• Behavioral economics
• tax evasion
• tax ethics