%0 Journal Article %T رویکردی نوین بر مدل‌سازی هندسه گنبدهای ایرانی %J تصمیم گیری و تحقیق در عملیات %I موسسه آموزش عالی آیندگان %Z 2538-5097 %A دهقان نژاد, اکبر %A دریانی, نسیم %D 2023 %\ 09/01/2023 %V 8 %N 2 %P 403-423 %! رویکردی نوین بر مدل‌سازی هندسه گنبدهای ایرانی %K چفد %K رویه دوار %K گنبد %K منحنی مولد %K هندسه دیفرانسیل %R 10.22105/dmor.2022.306604.1487 %X هدف: در معماری اسلامی استفاده از چفدها برای ساخت بناهای گنبدی شکل بسیار مرسوم بوده است. به‌طوری‌که تحقیق در زمینه نحوه‌ ساخت گنبد زیارتگاه‌ها و مساجد بدون شک به مطالعه‌ چفد مولد آن بنا هدایت می‌شود. در این مقاله قصد داریم گنبدها را از منظر هندسه دیفرانسیل و به‌عنوان رویه دوار بررسی و مدل‌سازی هندسی کنیم. درواقع تلاش می‌­شود پیوند علمی بین هنر معماری و هندسه دیفرانسیل را به طریقی که برای صاحب‌­نظران در هر دو گرایش معماری و ریاضی موردتوجه باشد، مطرح نماییم.روش‌شناسی پژوهش: در معماری، گنبد محصول دوران یک چفد مولد حول محور عمودی است. این تعبیر معادل تعریف رویه دوار (منحنی مولد) در مبحث هندسه دیفرانسیل است. به روش‌­های ویژه‌ای می‌توان منحنی مولد (ضابطه چفد) را به‌دست آورد. در ابتدا با‌توجه‌ به نحوه‌ ترسیم، نیمی از چفد را در صفحه‌ اقلیدسی xoz برحسب طول دهانه‌ گنبد پارامتری می‌کنیم و سپس منحنی حاصل (همان منحنی مولد) را حول محور عمودی z دوران می‌دهیم. روش انجام این پژوهش به‌صورت کمی و شامل محاسبات مربوط به انواع گنبدها بوده و نوع آن را می‌توان پژوهشی توصیفی دانست.یافته‌ها: ما میان ریاضیات حاکم بر ساختمان‌های گنبدی شکل چفد مولد ارتباط معناداری پیدا کردیم.اصالت/ارزش افزوده علمی: با‌توجه‌ به تعدد انواع چفدها در معماری، در این مقاله بعد از بیان برخی تعاریف لازم از هندسه دیفرانسیل، علاوه بر ارایه‌ روش ترسیم هر چفد، تنها محاسبات مربوط به انواع چفدهای پا‌تو‌پا، شاخ‌بزی، پنج ‌اوهفت و شبدری را خواهیم آورد. در انتها به پیاده‌سازی محاسبات خود روی گنبد مسجد جمعه اردبیل خواهیم پرداخت. %U https://www.journal-dmor.ir/article_145329_1aecd94cdd446e6f3f9e52a740c39764.pdf